'Beveiligers, receptionisten en schoonmaak zijn te afhankelijk van de goede wil van opdrachtgevers’
Om salarissen van beveiligingsmedewerkers en andere facilitaire dienstverleners op peil te brengen en te houden, zijn afspraken nodig met de bedrijven die de medewerkers inhuren. Dat hoeft niet ingewikkeld te zijn, schrijft Michael Bouwens.
Geert van de Laar, voorzitter van de Code Verantwoordelijk Marktgedrag - een leidraad van principes voor opdrachtgevers, opdrachtnemers, inleners en vakbonden binnen de facilitaire markt - luidde onlangs de noodklok. De forse loonstijgingen van werknemers van facilitaire dienstverleners en doorbelasting daarvan aan opdrachtgevers heeft zorgelijke vormen aangenomen. Als opdrachtgevers niet bereid zijn voor hogere loonkosten van facilitaire werkgevers op te draaien, dreigen onvermijdelijk faillissementen en ontslagen.
Leveranciers van beveiligings-, catering- en schoonmaakdiensten ervaren al langere tijd serieuze problemen in de huidige arbeidsmarkt. De situatie van de beveiligers op Schiphol is een sprekend en pijnlijk voorbeeld. De realiteit is dat het bijna ondoenlijk is om bestaand personeel met laagbetaalde banen tevreden te houden en om die personen ervan te weerhouden in een andere sector aan de slag te gaan, laat staan om nieuw personeel te vinden.
Juist voor laagbetaalde werknemers lijken de tegenslagen niet op te houden. Zij waren tijdens de coronacrisis al regelmatig slachtoffer van reorganisaties en hebben nu een volgende uitdaging in voortdurende stijgende kosten van levensonderhoud. De forse loonstijgingen in 2022 en 2023 van werknemers in de facilitaire sector hebben weinig effect gesorteerd. Werknemers vragen momenteel dan ook niet alleen om extra loonsverhoging boven op de sterke loonstijging in de cao, maar ook om ruimere vergoedingen van onkosten en zelfs om voorschotten. De onvermijdelijke spanning tussen werkgevers en werknemers vertaalt zich logischerwijs in een hoog ziekteverzuim.
Hoogste tariefstijging ooit
Het primaire doel van de loonstijging in de cao’s - een aantrekkelijke arbeidsmarkt creëren in de facilitaire sector - is bepaald nog niet bereikt en personeelsmanagement is meer dan ooit een dagtaak van werkgevers. Maar misschien nog wel groter is de uitdaging aan klantzijde. Facilitair dienstverleners moeten hun klanten momenteel uitleggen dat een flinke tariefstijging nodig is om bij toch al lage winstmarges de hogere lonen te kunnen blijven betalen. Voor beveiligers stijgen de lonen op 1 januari 2023 met zeker 15 procent, wat zich vertaalt in de hoogste tariefstijging ooit voor klanten.
Facilitaire dienstverleners zijn in vrijwel alle gevallen afhankelijk van de bereidwilligheid van hun klanten om meer te betalen, aangezien indexaties van tarieven niet in contracten zijn opgenomen of bestaande afspraken over indexaties niet toereikend zijn in de huidige arbeidsmarkt. Bij een te lage indexatie moeten facilitaire dienstverleners bezuinigen op kosten, wat onvermijdelijk leidt tot onveilige situaties, ongezond eten en onfrisse gebouwen. Ook nu weer zijn vooral mensen op de werkvloer het kind van de rekening. Zij moeten meer werk doen in minder tijd of verliezen hun baan.
Geen steek verder
Het moreel appèl van Van de Laar aan het bedrijfsleven om op constructieve wijze het gesprek aan te gaan met facilitaire dienstverleners en in te zien dat aan een hogere indexatie niet valt te ontkomen, gaat aan de onderhandelingstafel weinig verschil maken. Partijen blijven onverminderd overgeleverd aan de goede wil van opdrachtgevers. Ook de uitleg van Ard van der Steur, voorzitter van de Nederlandse Veiligheidsbranche, dat een gekwalificeerde beveiliger een goed salaris hoort te krijgen en hoogwaardige beveiliging daarom ‘een prijs mag hebben’, brengt werkgevers geen steek verder. Zij moeten uiteindelijk zelf maar zien dat ze opdrachtgevers zover krijgen dat die hun portemonnee willen trekken.
De oplossing is betrekkelijk eenvoudig, maar wordt noch door Van de Laar noch door Van der Steur en hun respectievelijke achterban aangedragen: het toevoegen van een collectieve dienstenovereenkomst (cdo) aan de huidige cao’s. Zo’n cdo is een schriftelijke overeenkomst waarin concrete afspraken tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers staan over onder andere toeslagen, vergoeding van overwerk, kwaliteitsborging, vergunningen, werkgeverschap, duurzaamheid én prijsindexaties. De cdo zorgt voor rust en continuïteit in de facilitaire sector. Opdrachtgevers, opdrachtnemers, inleners, vakbonden én werknemers weten op ieder moment waar zij aan toe zijn. Een eenvoudig te implementeren instrument, dat aanzienlijk meer effect sorteert dan een moreel appèl.
Dit artikel is gepubliceerd als opinie column in Het Parool op 22 november 2022.